La skopo di la linguo internaciona esas la interkompreno. Ne suficas havar internaciona vortaro e gramatiko, on mustas havar anke internaciona stilo. La vortordino esez logikoza segun la reguli dil Ido-gramatiko. La maxim bona moyeno por komprenesar esas facar kurta frazi. Qua volas bone skribar, facas multa punti. Ne akumulez (häufe an) la subordinita (untergeordneten) frazi. Anke en Ido existas bona e mala stilo. La naturala lingui havas multa idiotismi (Spracheigentümlichkeiten) nelogikala. Ido ne havas idiotismi. Singla nociono (Begriff) havas un vorto, e singla vorto signifikas nur un nociono. Do evitez (vermeide) la idiotismi dil naturala lingui; Li ne komprenesas en omna landi. Skribez simple e klare, lore tu skribos bona stilo.
La famoza (berühmte) filozofo Kant recevis uldie espritoza (geistreiche) leciono de ula amiko. Ca expresis la regreto (Bedauern), ke il ne povis lektar ula verko da Kant, pro ke (il dicis) «kande me komencas frazo, me pozas un fingro sur singla propoziciono (Nebensatz), ma eventas ofte, ke me exhaustas omna fingri ante atingar la fino di la frazo . . . e me mustas renuncar.»
Kande tu lektas e skribas, konsultez ofte la lernolibro e lexiki. Aquirez posible kompleta lexiki. Anke kompleta gramatiko existas.
Kande tu parstudiabos la lernolibro, komprez lektolibro. La lektolibro kontenas modela (Muster-) texti.
Tu mustas lektar multe e sempre laute. Skribez kurt artikli pri eventi en la fabrikerio, kunveni e c. Sendez ca artikli a la lingual informerio, qua retrosendas ol a tu korektigite. Tradukez kurta artikli ek la jurnali. Tradukez sempre libere, tamen esforces riproduktar la preciza senco di la tradukajo. Tradukar de Ido al patrala linguo esas min utila. Atencez la sinonimi.
Ni tradukez la sequanta diskurso da Cachin koram (vor) la Franca laboristi (januaro 1923).
„Wenn Herr von Lubersac mit den deutschen Industriemagnaten sich trifft, so ist das Patriotismus. Aber wenn die Bergleute und Metallarbeiter der beiden Länder sich vereinigen, so ist das Hochverrat. Unsere deutschen Genossen haben uns gesagt: Wir wollen kein Wort sprechen und keinen Schritt tun, der unseren Kapitalisten nützen könnte. Wir wollen keine Einheitsfront mit der deutschen Bourgeoisie, aber wir wollen die Einheitsfront mit den französischen Arbeitern.“
Sich treffen. Treffen = atingar, sich = su. Doch hier hat der Ausdruck sich treffen den Sinn sich begegnen = renkontrar.
Bergleute. Die wörtliche Übersetzung monto-homi ist falsch.
Hochverrat. Verrat = trahizo, hoch = alta. Hier aber Hochverrat = Landesverrat; wird also mit statala trahizo übersetzt.
Wir wollen kein Wort sprechen – ni volas parolar nula vorto, ist nicht richtig. Wir müssen es einfach als futuro (Zukunft) übersetzen, d. h. wir werden kein Wort sprechen = ni parolos nula vorto.
Wir wollen keine Einheitsfront. Das müssen wir mit volar übersetzen.
Nun die Wortfolge:
Wenn Herr Lubersac mit den deutschen Industriemagnaten sich trifft, so ist das Patriotismus. In Ido kommt zuerst la subjekto, dann la predikato (verbo), dann la objekto, Nur se (= wenn) kommt vor la subjekto.
Also: Se sioro Lubersac renkontras la Germana industri-magnati, to esas patriotismo. Hier wird das Wort ‚so‘ also gar nicht übersetzt.
Ni tradukez pluse
Ek raporti di experti (Sachverständigen) pri futura milito:
In allen drei Sätzen kommt die Stammsilbe ‚Pest‘ vor, und doch hat es jedesmal einen ganz anderen Sinn:
Also übersetze immer den Sinn und nicht die Worte!