Dek-e-kinesma leciono


Korespondo

 
La korespondo esas la maxim bona exerco por novici.
                                            Anfänger
 
Korespondante tu exercas la linguo e konoceskas exter-

landala kamaradi, mori,  sociala cirkonstanci.
                  Sitten         Umstände
 
   Skribante letro, konsultez    ofte la lernolibro e la
                    frage um Rat
 
lexiki.      Skribez unesme skisuro sur mi-uzita papero
Wörterbücher                Skizze
 
e pos korektigo skribez nete (rein) la letro. Ne obliviez

ke on mustas lektar tua letro. Do skribez lekteble.


   Tu trovas adresi di korespondemi en «Revuo Inter-

naciona». Ne skribez samtempe a multa personi. Se

tu ipsa publikigas tua adreso, indikez (gib an) anke la

temo, pri qua tu deziras korespondar. Skribez nultempe

ad Idisti publike laboranta, qui esas sat okupata     per
                                          beschäftigt
 
la propagado.


   Ne disipez     tua energio per kambio di postmarki.
      verschwende                 Tausch
 
Korespondez nur pri serioza    temi. Skribez prefere
                    ernsthafte               lieber
 
letri. Ilustrita postkarti esas tre chera e kontenas poka

spaco (Raum) por texto. Tale tua letro propagas

Ido pasante sua voyo.

Parti di letro

 
1.  La dato esas skribenda en la dextra supra angulo
                                        obere Ecke
 
    Uzez la maxim simpla formi: Leipzig, 4. 3. 27

    od 4. III. 27* (= ye la quaresma marto 1927).
 
2.  Kurta adparolo suficas: Kamarado, Kar amiko, Samideani
          Anrede
 
    edc. Pos la adparolo on uzas komo, ne klamo-signo.
                                          Ausrufezeichen
 
3.  La letro ipsa esas skribenda en parolo-stilo.

4.  Signaturo.      Evitez longa, nur politesal     expresuri.
    Unterzeichnung  vermeide          Höflichkeits- 
 
    Suficas: kordiale, sincere,   tua, til rivido, me expektas
             herzlich, aufrichtig                     erwarte
 
    maxim quika respondo.


   Pro ke la signaturo    ofte esas desfacile lektebla,
             Unterschrift
 
stampez per kauchuka stampilo tua nomo ed adreso sur la 

letro-papero e kuverto.
______________________________
* Heute gilt eher die modernere Fassung 04.03.1927
Organizez korespondado inter tua laborerio e laborerio en exterlando!


Adresizo internaciona

Adresizi internaciona

Letro inquestanta pri laborkondicioni

                  nachfragend

                                      Leipzig, 14. 10. 27
Kamarado,

    Me lektis tua adreso en Revuo Internaciona.
    

    Me deziras employesar dum kelka yari en Francia por

konoceskar la iba labormetodi e social e politikal

cirkonstanci. Me esas elektroteknikisto, 21-yara, celiba.
                                                  ledig
 
Me esas bona profesionisto. Me perfekte parolas Ido, ma

regretinde nur poke la Franca linguo.


    Voluntez informar me posible maxim detaloze pri

omno quo koncernas mea intenci.
         betrifft      Absichten
 

    Me volunte rekompensas tu per irga servo.
               belohne
 
                                           Kordiale

                                    K a r l  S c h u l z e
                                        Inselstr. 13 I.
                                       Leipzig, Germania

La linguo internaciona


La lingui di preske omna nacioni de India til Atlantiko

decendas   de komuna originlinguo. Kande la homi
stammen ab           Ursprache
 
separis su en multa grupi, multa lingui naskis. La relati

a stranjera landi ne esis importanta en anciena tempi, pro
                          wichtig         
 
ke la moyeni di cirkulado esis primitiva. Tamen sempre
                Verkehrs
 
existis lingui qui mediacis     la cirkulado, precipue  la
                   vermittelten               vor allem
 
komerco. La linguo dil Greki dominacis longa-tempe

en oriento. Interne   di la frontieri dil Romana imperio la
            innerhalb       Grenzen              Reich
 
Latina divenis dominacanta; ol restis la linguo dil

cienco en preske tota Europa til la moderna tempo.

En la 17-ma e 18-ma yarcento Francia atingis   la kulmino
                                     erreichte    Gipfel
 
di sua povo e la Franca divenis la linguo dil diplomacisti

e nobeli.  Prezente la Angla havas la prerango en la
  Adeligen                            Vorrang 
 
mondokomerco. Ma anke la Germana esas ample (weit) 

difuzita. En Austria, Chekoslovakia, Polonia, Hungaria

ed en altra landi en la esto di Europa ol ofte esas helpo-

linguo por multa mikra nacioni.

   Future la konkurenco dil naturala lingui cesos.
                                            wird aufhören
 
En Berlin, Milano, Moskva e New York, en Arjentina

e Chinia Ido komprenesos e parolesos.

 
korekta
korektigar
okupar

signatar
signaturo
informar
cirkular

 
– richtig, fehlerfrei
– verbessern
– besetzen, belegen,
      beschäftigen
– unterzeichnen

– benachrichtigen
– verkehren (Sachen, Güter)

Merkez per:
korrekt
korrigieren
okkupieren = besetzen
Okkupation = Besetzung
signieren
Signatur
informieren, Information
zirkulieren

Aus der Satzlehre (sintaxo)

I.  Die regelmäßige Folge der Satzglieder ist:

La laboristo
subjekto
lektas
predikato
jurnalo
objekto
Me

subjekto
iras

predikato
a la laboreyo
Larga krampono jacanta  komplemento
Me vehas per tramvoyo

Das komplemento steht nach dem predikato. Wenn ein objekto da ist, steht es nach dem objekto. Wenn mehrere komplementi da sind, so setzt man jedes komplemento nach dem Worte, zu dem es gehört.

Me vehas per tramvoyo a la laboreyo.
      Larga krampono jacanta 
Lu skribas letro a sua amiko.

Verwende immer diese Wortfolge, wenn kein besonderer Grund für eine Änderung besteht.

Nicht richtig ist: Lu skribas a sua amiko letro.
Das Wort letro muß gleich nach skribas kommen.

Das adjektivo kann man vor oder auch hinter das substantivo setzen. Wenn das adjektivo wesentlich größer ist als das substantivo, setzt man es in der Regel hinter jenes: linguo internaciona. Wenn das adjektivo noch eine Ergänzung hat, setzt man es hinter das substantivo: Ido esas linguo plu facila kam la nacionala lingui.   Erwin esas homo multe laboranta por nia movado.


II.  L'adverbi anke, ne, tre und nur sollen dem Wort, auf das sie sich beziehen, vorangehen.

Pro quo tu ne respondis?  Me ne havis tempo.

Beachte den Unterschied:

  1. Anke me parolas Ido – auch ich spreche Ido (ein anderer auch).
  2. Me komprenas Ido, ma me anke parolas ol – ich verstehe Ido, aber ich spreche es auch.
  3. Me parolas anke Ido (anke la Germana) – ich spreche auch Ido (auch Deutsch)

  1. Ne lu instigis me parolar – nicht er veranlasste mich zu sprechen.
  2. Lu ne instigis me parolar – er hat mich nicht veranlasst zu sprechen.
  3. Lu instigis ne me parolar – er veranlasste nicht mich zu sprechen.
  4. Lu instigis me ne parolar – er veranlasste mich, nicht zu sprechen.

  1. Nur el povas parolar tale – nur sie kann so sprechen.
  2. El povas parolar nur tale – sie kann nur so sprechen.
  3. El povas nur parolar tale – nur sprechen kann sie so.

III.  In den zusammengesetzten Zeiten des Verbs darf zwischen esar und dem participo höchsten ein zugehöriges Adverb stehen:  Er wird von allen, die ihn gehört haben, sehr gerühmt – il esas tre laudata da omni qui audis lu.
Mache keine Schachtelsätze!


IV.  Es gibt keinen Konjunktiv.  Im Nebensatz wird dieselbe Redeweise und Zeit angewandt, wie wenn er ein Hauptsatz wäre:

Lu venos – er wird kommen.
Me esperas, ke lu venos – Ich hoffe, daß er kommt.
Lu venez – er soll kommen
Me skribas, ke lu venez – ich schreibe, daß er kommen soll.


Kelka exempli pri la vort-ordino

Bei den Übersetzungen aus dem Deutschen muß man besonders achtgeben, daß die zusammengehörigen Satzglieder zusammenbleiben.  Mache keine Schachtelsätze!

Ich habe einen in einer mir unbekannten Sprache geschriebenen Brief bekommen –

me          recevis    letro

subjekto  predikato  objekto
skribita en linguo
Larga krampono jacanta 
ne-konocata da me.
Larga krampono jacanta    epiteto von linguo

Diese Zeitung wird von allen geschätzt –

ca jurnalo

esas prizata
 Larga krampono jacanta  tempo kompozita
  da omni.

N i c h t   r i c h t i g   ist:   Ca jurnalo esas da omni prizata.

Die Eisenbahnen bilden ein die ganze Welt bedeckendes Netz. –

La fervoyi   formacas   reto

subjekto        predikato    objekto
kovranta la tota tero
Larga krampono jacanta          epiteto von reto

 

Wiederhole la 6-ma leciono (Fragesätze)!

La pronomo lo

  1. lo bezieht sich nur auf eine Tatsache, die durch den Inhalt eines Satzes oder Infinitivs ausgedrückt wird. Auf ein Hauptwort bezieht es sich nie.

    Il renuncis la ofico.  Me regretas lo (ke il renuncis la ofico).
    – Er verzichtete auf das Amt.  Ich bedauere es.

    Me saveskis lua renunco dil ofico.   Me regretas ol (la renunco).

  2. Man benutzt lo auch als Artikel vor adjektivo.
    Explorez lo vera, amez lo vera, parolez lo vera.
    Lo plu bona esas enemiko di lo bona.

La artiklo le

Der Artikel hat auch eine Mehrzahlform: le, die aber nur verwendet wird, wenn kein anderes Wort die Mehrzahl irgendwie bezeichnet, sei es durch die Endung i oder durch die Bedeutung (Zahlwort). Z. B. le x; le Mayer; videz la cerizi, me kompros le reda – sie die Kirschen, ich werde die roten kaufen.

Yen libri, prenez la maxim granda,
Yen libri, prenez le maxim granda.


Nach oben