Dek-e-quaresma leciono

Quale me divenis socialisto

 
Me frequentis la sekundara skolo en urbo situita en
   besuchte      höhere                  liegend
 
tre bela montoza regiono. Nia docisto di gimnastiko
                 Gegend
 
esis turisto. Lu esis tre inteligenta homo qua savis

vekigar intereso pri la naturo e saneso. Ni, plura amiki,

akompanis   nia docisto exkursante.   Ni divenis forta e
begleiteten             bei Ausflügen    wurden
 
sana. Ni sempre kunportis libri e, dum ke ni sun-balnis,

ni lektis e studiis.


   Nia granda intereso pri higieno         duktis ni al
                           Gesundheitslehre
 
universitato. Ni divenis studenti dil medicino.


   Ni diligente lernis ed examenesis kun bona suceso.
      fleißig                                 Erfolg

Ni divenis mediki e komencis la kuracado en diversa urbi
                                Heilen
 
tante fervoroze, quante ni komencis la studio. Me
      eifrig
 
praktikis en granda industrioza urbo. Kelka amiki

establisis su      en vilaji.
ließen sich nieder
 

   Me konsultesis          da multa maladi. Uldie puerino
      wurde um Rat gefragt
 
vokis me a sua malada matro. Granda muliero jacis
rief                                Frau    lag 
 
en mikra chambro. Du pueri ludis apud elua lito. El 
 
febris,      havis kelke lezita       pulmoni ed 
hatte Fieber             angegriffene Lungen
 
hipertrofiinta kordio.
erweitertes    Herz
 

   La febro naskis pro inflamo    dil tonsili. Ca morbo
                       Entzündung     Mandeln     Krankheit
 
ne esis grava. Ma el esis pala   e tre magra. On povis
        schwer            bleich
 
vidar la traci  di olima     vigoro,     el ya havis forta
         Spuren    einstiger Lebenskraft

osti    e tendini. El naracis, ke lua spozo mortis ante tri
Knochen   Sehnen      erzählte
 
yari. Til lore el esis sana e vigoroza. Depos (seit) ca

tempo el mustas laborar por alimentar la filii. Pos la

laboro en la fabrikerio el mustas laborar heme, netigar

la lojeyo, koquar e pose lavar por la richa vicini.  El
                                            Nachbarn
 
laboras anke sundie. Audinte co, me konsilis (riet) ad

el restar dum kelka dii en la lito. «Quale, sioro? Me

mustas ganar     pekunio!» - «Vu ya recevas helpo de
       verdienen                    bekommen
 
la kaso» - «Yes, sioro mediko, ma ol ne suficas por
                                        genügt
 
la dineo.»


   Pos tri dii el komencis laborar. El balde itere divenis

malada. El esis mem plu febla. Quale sanigar ca malado?
                    schwacher
 
Me parpensis omna chapitri dil medicino, ma me
                  Kapitel
 
obtenis nula konsilo. Me rezolvis  sendar la muliero a
erhielt                  beschloß
 
sanatorio en montoza regiono, en quala me vivis (lebte)
 
dum mea yuneso. Forsan     la helpo-kaso por maladi
                vielleicht
 
pagos la kusti. Ma qua alimentos la infanti? Me ya

havas multa richa konocati. Me demarshis.         Nulu
                  Bekannte     unternahm Schritte
 
asumis        la alimento dil infanti.
nahm auf sich
 

   Pos kelka dii la muliero itere komencis laborar. El

itere divenis malada. Kande me vizitis el triesmafoye,

el tusis   e kelke febris. Kataro di la pulmon-somiti esis
   hustete                              Lungenspitzen
 
la diagnozuro.      Depos ca tempo el mustis ofte restar
   Krankheitsbefund
 
heme, e la puerino evanta (alt) 13½ yari, mustis laborar

en fabrikerio por ganar pekunio.


   Dum kurta tempo me havis multa diversa, ma ne

min trista   kazi. Me multe meditis     pri oli. Me
    traurige Fälle          dachte nach
 
konvinkesis,    ke ca kazi ne esas hazarda. Oli
wurde überzeugt                    zufällig
 
ritrovesas        en la sama regulozeso kam la bakterii ipsa,
(trovar = finden)
 
quin la medicino konsideras kom la kauzi    di la morbi.
                                   Ursachen
 

   Me havis anke altra kazi. Existas richa maladi qui

kuracigas     sua ne-grava maladeso da plura eminenta
lassen heilen                                hervorragenden
 
mediki per la maxim apta   metodi. Li pasas longa
              geeignetsten
 
tempo en sanatorio e kuracoloki.


   La kontrasto inter la kazi esis tante surprizanta, ke
                                         auffallend
 
me balde intelektis, ke la sociala cirkonstanci ne esas
         einsah                    Umstände
 
ignorebla             faktoro por la medicino. Existas
zu vernachlässigender
 
richa homi, existas povra homi: homi kuracebla e homi

nekuracebla.


   Mea amiki vizitis me kelkafoye. Li experiencis
                                      machten Erfahrungen
 
same. Ni interkomunikis nia opinioni  ed omnu serchis solvo.
                            Meinungen        suchte  Lösung
 

   Nun la mondomilito eruptis. Ni divenis mediki en

la armeo. Ni mustis explorar    la soldati e konstatar,  ka
                    untersuchen              feststellen
 
li esas sat   vigoroza por mortigar e maladigar altra homi.
        genug
 
Ni vidis, ke on uzas tanta energio por maladigar la

homi, quanta nultempe uzesis por sanigar li.


   La harda experienci di la milito solvigis multa problemi

da ni. Ni vidis, ke omna eminenta rezultaji  di la
                                  Ergebnisse
 
medicino ne povas esar utila    por la homaro. Prezente
                       nützlich
 
la medicino poke povas sanigar, ma la socio multe povas

maladigar. La sociala cirkonstanci mustas chanjesar.

Lore la medicino, quale anke altra cienci, povas esar

konsilanto di la social institucuri.  On mustas eliminar
Ratgeber                Einrichtungen           beseitigen
 
la sociala faktori qui maladigas la homi, on mustas

racionale     institucar la socio e tale preventar la maladesi.
vernunftgemäß                            vorbeugen
 

   Ma pro quo la homi ne realigas la social institucuri

qui esas plu bona por li?  Ca naiva questiono duktis

ni a ciencala studio di la socio.  Per ca studio ni

renkontris ula movado, qua laboras en simila sinso: la
begegneten                                   Sinne
 
socialismo.  Ni extreme joyis pri ca deskovro   ed
                                     Entdeckung  
 
adheris          a ca movado.  Laborante en ca movado
schlossen uns an
 
dum multa yari, ni konvinkesis, ke ca movado iras sur

la justa     voyo. Ca movado esas la unika, qua protektas
   richtigen                                    unterstützt
 
omna progresala        kozi   e posedas la vigoro por
     fortschrittlichen Sachen   besitzt
 
konstruktar nova socio. La multa dubiti  desaparis, qui
                                 Zweifel
 
antee paralizis mea volo, e forta volo e rezolvo naskis:
      lähmten
 
laborar kun ca movado por la kulturo e sakrifikar por
                                       opfern
 
ol mea omna agadi.
      

Vortifado

Sufixo -ik  –  krank an ...:
        ftiz-ik-a – schwindsüchtig,  alkohol-ik-a, histeriko – Hysteriker.

Prefixo mis-  –  Unrichtigkeit, Verkehrtheit einer Handlung:

Erkläre:

Prefixi
sen-  –  -los, Mangel einer Sache:
        sen-aqua – wasserlos;   sen-nuba – wolkenlos;   sen-pena – mühelos

dis-  –  Trennung, Verteilung:
        dis-donar – verteilen;   dis-suflar – zerblasen

Kande la policisto venis, li diskuris  (liefen auseinander)

ex-  –  ehemalige Eigenschaft:
        exurbestro, exministro, exprezidanto

mi-  –  halb, zur Hälfte:
        mi-dio – Halbtag;   mi-yaro, mi-luno, mi-matura, mi-laute.

Iterez la 5-ma leciono!
La sufixo -ig

La sufixo -ig kann man zu nominal und auch zu verbal radiki setzen.
Man bekommt in jedem Falle ein verbo transitivo.

    Me netigas mea vesti  (nominal).
    Mea hostino vekigas me  (verbal).

-ig mit verbo ne-transitiva

-ig mit verbo transitiva

Me skribigas letro.   (Wer schreibt?)
Me skribigas letro da mea frato.  Mea frato skribas letro.

La ministro docigas Ido dal instruktisti.  La instruktisti docas Ido.

Me reparigas mea biciklo dal mekanikisto.  La mekanikisto reparas la biciklo.

Me querigas (lasse holen) la paketo de la posto da mea frato.  Mea frato queras la paketo.

Me atencigas da vi lernolibro por laboristi.  Vi atencas.
La rakonto memorigas da ni nia infanteso.  Ni memoras.