Me arivas ye ok kloki en la laboreyo. Apud la komme an portego la pordisto stacas. Dextre esas vesteyo. Ibe Tor Portier steht rechts Kleiderraum on povas anke lavar su. En nia laborerio esas man auch waschen sich moderna mashini. Granda roti rotacas rapidege. große Räder drehen sich sehr geschwind Li sukusas la tota domo e tre bruisas. sie erschüttern ganze machen sehr viel Lärm En la fabrikerio 1500 laboristi laboras. La laboro esas tre monotona, ed omnu deziras chanjo. La aero esas sehr eintönig jeder wünscht Wechsel Luft polvoza ed oleoza. Ni respiras la mala aero. Po la staubig ölig atmen schlechte für maladigiva laboro ni recevas poka salario. Krankheiten erzeugenden erhalten wenig Lohn La salario ne suficas por bona nutrado. Ni vane genügt für Ernährung vergeblich demandas plu multa salario. La direktisti postulas plu longa verlangen mehr Direktoren fordern längere labortempo. Se ni konsentas, mem plu multa laboristi Arbeitszeit zustimmen noch maladeskas pro la mala aero e mala nutreso. werden krank wegen Ernährung Ni defensas nia interesti per organizita agadi. verteidigen Interessen durch organisierte Handlungen Prezente la diala labortempo esas okhora. On gegenwärtig tägliche achtstündige mustas uzar la posible maxim bona tekniko, anwenden möglichst beste Technik organizar bone la ekonomio e per to augmentar la organisieren Wirtschaft dadurch steigern efekto di la laboro. Lore plu kurta labortempo en la Wirkung dann kürzere fabrikerii suficos e la laboristo havos libera tempo wird genügen por kulturala laboro. La maxim racional ekonomio kulturelle vernünftigste esas la sociala ekonomio. Depos la revoluciono en 1918 la laboristi elektas Seit wählen laborial sovieti. La sovieti kontrolas la produkto. Betriebsräte Räte kontrollieren En la socialista socio on uzos omna institucuri Gesellschaft alle Institutionen organizala e teknikala por eliminar la organisatorischen technischen auszuschalten nociva efekto di la laboro en la fabrikerii. Lore omnu schädliche Wirken jeder mustos laborar. Omnu multe laboros spontane, pro ke viel aus sich heraus weil on savos, ke omna produkturo servas la kulturo di la jedes Produkt dient homaro. Lore ni vidos nek hungranti, nek Menschheit werden sehen weder Hungernde noch prodiganti. Verschwender
On inventis la imprimo en la dek-e-kinesma (15-ma) erfand Drucken yarcento. Komence on uzis simpla imprimilo. Jahrhundert anfangs einfaches Druckwerkzeug Prezente on uzas granda imprim-mashino. La jurnalo Druckmaschine imprimesas per rotaco-mashino. Ca mashino wird gedruckt mittels Rotationsmaschine diese imprimas plu multa kam dekamil jurnali dum un zehntausend horo. La mashino anke faldas la jurnalo. Stunde auch faltet On kompostas la jurnalo per mashino. La kompostisto setzt Setzer sidas avan la klavaro. La klavaro di la komposto-mashino sitzt vor Tastatur esas simila a la klavaro di la skrib-mashino. La ähnlich komposto per mashino esas plu rapida kam per manuo. schneller als Hand La komposturo esas korektigenda. On sendas la Satz muß korrigiert werden sendet prob-imprimuro al autoro. Druckprobe Verfasser La hika laboristal imprimerio esas granda. On produktas hiesige multa libri, broshuri, revui, jurnali, propagofolii Broschüren Zeitschriften Flugblätter ed altra imprimuri. En la komposteyo dek kompostisti Druckerzeugnisse Setzraum 10 laboras. Ni havas aparta imprimeyo, bindeyo ed expedieyo. besonderen Druckraum Binderaum Expedition En singla salono multa viri e mulieri laboras. jedem einzelnen Saal Männer Frauen
Merkez per: | ||
pordo pordego pordisto mono- monotona roto rotacar aero salario postular defensar agar tempo socio sociala eliminar servar intencar dek mil klavo manuo folio |
– Tür – Tor – Portier – eins (in zusammen- gesetzten Wörtern) – eintönig – Rad – sich drehen – Luft – Lohn – fordern – verteidigen – handeln – Zeit – Gesellschaft – gesellschaftlich – ausschalten – dienen – beabsichtigen – zehn – tausend – Taste – Hand – Blatt |
Pforte Monolog Monokel = Einglas Monopol Monogamie = Einehe rotieren, Rotationsmaschine Aeroplan = Luftfahrzeug Salaire Postulat = Forderung Defensive Aktion = Handlung Tempo sozial eliminieren servieren servil = dienerisch Servus! = Ihr Diener! (Gruß) Intention = Absicht Dekade = Jahrzehnt dezimal, Dezimeter Dekagramm = zehn Gramm Mille, Promille = ‰ Millimeter = tausendstel Meter Klavier Manuskript = Handschriftliches Manufaktur = Handfertigung Manual = Handbuch Folie |
Nachsilbe (sufixo) -il – Werkzeug, Mittel
Sufixo -ur – Ergebnis einer Handlung.
Bilde Wörter mit -il von folgenden Wörtern:
Bilde Wörter mit -ur von folgenden Wörtern:
Sufixo -if – hervorbringen, erzeugen.
Sufixo -ist – Beruf oder System-Anhänger.
Sufixo -ism – Lehre, System.
Bilde Wörter mit -ist von den Wörtern:
Sufixo -eri – Anstalt.
Bilde Wörter mit -eri von:
Atencez! Beachte! Das sufixo -eri ist nicht zu verwechseln mit dem sufixo -ey.
En la balnerio esas multa balneyi.
Das besitzanzeigende Fürwort (pronomo posedala) wird aus dem persönlichen Fürwort gebildet, indem man die Endung der Eigenschaftswörter -a anhängt.
Exempli – Beispiele: Mea lojeyo esas fore de mea laborerio. Nia lojeyo esas plu mikra kam tua. – Unsere Wohnung ist kleiner als deine.
En nia imprimerio multa viri e mulieri laboras. Elia salario esas sama kam ilia. – In unserer Druckerei arbeiten viele Männer und Frauen. Ihr (der Frauen) Lohn ist der gleiche wie ihrer (der Männer).
Im Deutschen (wie auch in den anderen natürlichen Sprachen) ist die Anwendung der prepozitioni recht regellos. Im Ido dagegen hat jedes Vorwort eine ganz bestimmte Bedeutung. Man merke sich ihren Sinn und man übersetze nie wörtlich, sondern dem Sinne nach.
per (durch, mit) wird gebraucht im Sinne von vermittelst und ist nicht zu verwechseln mit kun (zusammen mit): me sendas la letro per la posto – ich schicke den Brief mit der Post.
On kompostas la jurnalo per mashino. Me vehas per tramvoyo a la laborerio. Ni defensas nia interesti per organizit agado. Me manjas per kultelo (Messer).
Me manjas pano kun butro. Me vehas kun mea amiko. Ni havas chambro kun tri liti.
pro – (für), infolge, wegen (Ursache)
por – für, um zu (Zweck)
Multa laboristo maldadeskas pro mal aero. La laboristi strikas pro shikani (Schikanierungen) dal (durch den) direktisto.
Ni kombatas por plu kurta labortempo. La salario ne suficas por bona nutrado. Ni vendas (verkaufen) la biciklo por komprar (kaufen) nutrivi. Il venas por helpar ni.
Per quo on boras (bohrt)? Respondez! Qua (wer) boras en la fabrikerio? Me manjas – mea frato. On laboras – la manuo. Montrez – me tu- libro. Me- frato manjas – kultelo. Ni- lojeyo esas –. Quon (was) la boristo facas (macht)? Respondez!
Bilde alle möglichen Wörter mit den bekannten Ableitungssilben (afixi) von folgenden Wörtern: